Het zwangerschapshormoon progesteron heeft een verslappende werking op je spieren. De vaatweerstand van de bloedvaten wordt dus ook minder. Progesteron zorgt voor een trage darmwerking. Je darmen nemen meer vocht op en dat zorgt ervoor dat je ontlasting harder kan worden. Door harde ontlasting en lang persen kunnen aambeien ontstaan. Aambeien kunnen ook ontstaan zonder dat je last hebt van obstipatie. Dit wordt dan veroorzaakt door de zware druk van de zwangere baarmoeder op de bekkenbodem.
Adviezen:

• Voorkom harde ontlasting door minimaal 2-2,5L te drinken per dag.
• Probeer zoveel mogelijk vezelrijke producten te eten, zoals volkoren producten (brood, pasta, zilvervliesrijst),  groenten, rauwkost en fruit.
• Ga als je aandrang hebt, direct naar het toilet en blijf daar niet te lang zitten. Je mag gerust kortdurend persen.
• Curanol (aambeienzalf en tabletten)  kan je eventueel halen bij je drogist of apotheek. 

Bandenpijn is een normale en veel voorkomende klacht tijdens de zwangerschap. Je baarmoeder zit vast aan ligamenten (banden). Door het groeien van de baarmoeder, komen de banden onder druk te staan. Vooral bij (plotselinge) bewegingen voel je een scherpe steek rechts of links in je onderbuik of liezen. Dit gebeurt bij hoesten, niezen, opstaan, omdraaien in bed, lopen, maar ook aan het eind van dag, wanneer je lichaam moe is. Deze bandenpijn kan zowel tijdens de zwangerschap als tijdens de kraamweek voorkomen.
Adviezen:

• Vermijd plotselinge bewegingen.
• Warmte op de pijnlijke plek met een kruik, douche of bad doet vaak wonderen.
• Neem rust en ga even liggen. Door ontspanning zal de pijn minder worden.

Om het bekken klaar te maken voor de bevalling, treedt er verweking op in het kraakbeen onder invloed van het zwangerschapshormoon progesteron. Dit is een langzaam proces dat al tijdens het begin van de zwangerschap begint. Je bekken wordt hierdoor beweeglijker, wat gunstig is voor de bevalling.  Maar soms wordt het bekken zo soepel dat je er last van krijgt. Je kan een pijnlijk, zeurend, beurs gevoel rond het schaambot of de onderrug hebben, dat uitstraalt naar je vagina, heupen, billen of bovenbenen. Onverhoedse bewegingen kunnen erg pijnlijk zijn. Traplopen, fietsen, bukken, het optillen van je benen, omdraaien in bed, in en uit bed stappen en andere bewegingen kunnen ook deze klachten geven. De klachten nemen vaak toe gedurende de dag. Je lichaam raakt vermoeid.
Adviezen:

• Combinatie van rust en beweging.
• Een warm bad of douche kan voor verlichting zorgen.
• App: Rost Moves Mama & Bekken Bodem.
• Wanneer klachten blijven aanhouden of de pijn in het bekken en/of onderrug verergert, is het verstandig om contact op te nemen met een bekkenfysiotherapeut. https://www.fysiowoldmeenthe.nl/bekkenfysiotherapie

Als zwangere ben je vatbaarder voor een blaasontsteking. Bovendien is een blaasontsteking minder makkelijk te herkennen tijdens een zwangerschap. De symptomen zijn anders als je zwanger bent. Als je niet zwanger bent, dan herken je een blaasontsteking vaak aan de branderige pijn bij het plassen. Dit is een verkramping van de blaasspieren. Door het zwangerschapshormoon treed deze verkramping niet op. Zo komt het regelmatig voor dat je een blaasontsteking niet direct herkent. Tijdens de zwangerschap kan je bij een blaasontsteking zeurende onderbuikpijn hebben. Continue pijn in je rug, ter hoogte van je flanken, kan ook op een urineweginfectie duiden. Soms ziet je urine er troebel uit of stinkt het. Het is raadzaam bij deze klachten om je urine laagdrempelig door je huisarts te laten controleren op ontstekingen. Wanneer je toch een blaasontsteking hebt zal deze behandeld worden met antibiotica.
Adviezen:

• Veel drinken (minimaal 2 liter per dag) en vitamine C (citrusvruchten of vitamine C tabletten) nemen.
• Regelmatig plassen, ook als het pijn doet.
• Slappe kamillethee drinken.
• Cranberrysap of-tabletten nemen.

Het is belangrijk je tandvlees en tanden gezond te houden tijdens je zwangerschap. Door de hormoonveranderingen heb je meer kans op het krijgen van een ontsteking in je mond. Het tandvlees gaat hierdoor sneller bloeden en is gevoeliger. Er zijn aanwijzingen dat een ontsteking van het tandvlees kan leiden tot een vroeggeboorte.
Adviezen:

• Poets twee keer per dag je tanden met een zachte tandenborstel en gebruik elke dag tandenstokers.
• Bezoek bij klachten je tandarts of mondhygiëniste.

In het begin van de zwangerschap kan er soms bloedverlies optreden. Rond de tijd dat je eigenlijk weer je menstruatie zou verwachten, kan je soms een beetje bloedverlies hebben. Dit is hormonaal bepaald en heeft geen consequenties.
Wanneer je ongeveer twee weken overtijd bent, kan er ook een beetje bloedverlies optreden door de innesteling van de placenta in de baarmoeder. Dit is onschuldig.

Bloedverlies kan ook optreden na het vrijen. De baarmoedermond is in de zwangerschap zeer goed doorbloed en bloedt vrij snel bij aanraking. Enkele dagen hierna kan je soms wat bruinige afscheiding hebben. Ook dit is onschuldig.

Helaas kan bloedverlies ook een eerste teken zijn van een miskraam. Vaak gaat dit gepaard met buikpijn, vaak heviger dan bij een menstruatie. Indien je helderrood bloedverlies hebt tussen de 8 en 12 weken kunnen we een echo maken om te controleren of de zwangerschap nog in orde is of dat er toch sprake is van een miskraam.

Aan het einde van de zwangerschap kun je af en toe wat slijmerig (bruin) bloed verliezen; de slijmprop. De slijmprop sluit tijdens de zwangerschap de baarmoedermond af. Het verliezen van deze slijmprop houdt niet automatisch in dat de bevalling begint. Het is een teken dat  het einde van de zwangerschap nadert.

Wanneer er sprake is van meer dan een paar druppels helderrood bloedverlies dat spontaan optreedt, moet je contact met ons opnemen. Bewaar het inlegkruisje/ondergoed waarin het bloedverlies zichtbaar is. Zo kunnen wij de hoeveelheid bloedverlies inschatten.

Brandend maagzuur is een oprisping van zuur uit de maag. Het voelt licht pijnlijk, het brandt in je slokdarm of achter in je keel. Soms proef je zelfs wat van dit zuur in je mond. Door het zwangerschapshormoon progesteron, sluit de maagklep minder goed. Maagzuur kan dan soms terugvloeien naar de slokdarm. Dit kan erg vervelend zijn.
Adviezen:

• Eet gedurende de dag kleine hoeveelheden.
• Vermijd koffie, koolzuurhoudende dranken, vet en kruidig eten.
• Zuivelproducten (o.a. melk, vanillevla) neutraliseren het maagzuur, dit kan het brandende gevoel verminderen.  Rijstwafels, stukjes droog brood, soepstengels of pepermunt kunnen soms ook verlichting geven.
• Rijpe bananen zijn natuurlijke zuurremmers die een geïrriteerde maag kunnen verzachten.
• Zorg dat je ‘s nachts niet te plat ligt, maar het liefst met je hoofd/schouders een beetje hoger.
• Mocht dit alles onvoldoende helpen dan kan het geen kwaad om middelen als Antagel, Gaviscon, Regla pH of Rennies (volgens de bijsluiter) te gebruiken. Deze producten kun je zonder recept bij de apotheek of drogist kopen.

Door vochtophoping zwellen de bindweefsels in de pols op en wordt de zenuw in je pols bekneld. Dit kan zorgen voor tintelende vingers en handen. Wanneer ook de zenuwen onder het sleutelbeen worden afgekneld kan de hele arm wat dikker en gevoelloos worden. Na de zwangerschap moet dit probleem zichzelf langzaam oplossen.
Adviezen:

• Beweeg je armen en handen regelmatig.
• Spalk je polsen eventueel, draag bijvoorbeeld een polsbeschermer.
• Blijf voldoende drinken, minimaal 2-2,5L per dag.

Duizeligheid kan vele oorzaken hebben. Dit kan bijvoorbeeld komen door een lage bloeddruk, laag ijzergehalte (hemoglobine), lage bloedsuikers of hyperventilatie. Duizeligheid kan ook ontstaan door het gewicht van de baarmoeder wanneer je op je rug ligt. De baarmoeder drukt dan op een groot bloedvat waardoor er tijdelijk  minder bloed naar je hart stroomt.
Adviezen:

• Vermijd abrupte bewegingen
• Eet geregeld kleine hoeveelheden zodat je suikergehalte in de bloed op peil blijft
• Vermijd drukke centra en grote temperatuurverschillen
• Ga op je zij liggen

Met harde buiken worden samentrekkingen van de baarmoeder bedoeld. De baarmoeder is een grote spier die, ook als je niet zwanger bent, regelmatig samentrekt. Dit merk je niet altijd op.

De baarmoeder groeit en wordt van binnenuit opgerekt door de groter wordende vruchtzak en het kindje.
Deze harde buiken geven geen ontsluiting. Ze zijn meestal kortdurend, onregelmatig en niet pijnlijk. Wel kunnen ze voor veel ongemak zorgen. Stress en drukte kunnen harde buiken veroorzaken of verergeren. Vaak heb je aan het einde van de dag meer last van harde buiken. Je lichaam is moe en vraagt om rust.
Soms worden harde buiken ook veroorzaakt door een urineweginfectie.
Adviezen:

• Rustig zitten/liggen, een kruik, douche of warm bad kan verlichting geven
• Pas je werk aan
• Wanneer de harde buiken niet verminderen ondanks rust of pijnlijk zijn en met een regelmaat terugkomen, neem dan contact met ons op.

Hartkloppingen komen vaak voor tijdens de zwangerschap. Zowel in rust, als bij (geringe) inspanning. Je hart moet harder werken tijdens de zwangerschap. Dit komt doordat je bloedvolume is toegenomen.
Tijdens je zwangerschap stroomt er meer bloed (ongeveer een liter extra) door je lichaam. Je hart moet daardoor harder werken. In rust kun je soms je hart voelen kloppen. Ook kan het lijken alsof je hart een slag overslaat of juist een keer extra slaat.

Hartkloppingen kunnen ook ontstaan als je op je rug ligt (bijvoorbeeld tijdens een echo of in bed). Je zwangere baarmoeder duwt dan onder invloed van de zwaartekracht een belangrijke ader (de vena cava inferior) een beetje dicht, waardoor je bloeddruk plotseling daalt. De medische benaming voor dit verschijnsel is het vena-cava-syndroom.
Adviezen:

• Hartkloppingen kunnen je een angstig gevoel geven. Probeer rustig te blijven. Ga even zitten of liggen en leid je aandacht af door bijvoorbeeld wat te lezen.
• Als je last hebt van pijn op de borst tijdens de hartkloppingen, neem dan direct contact op met je huisarts.
• Een rustige lage buikademhaling zorg voor de beste opname van zuurstof. Hierdoor voel je je minder duizelig of slap en een rustige/lage buikademhaling voorkomt hyperventilatie.
• Als je last hebt bij het op je rug liggen, draai dan op je (linker)zij.
• Heb je ook last van tintelende vingers of een licht gevoel in je hoofd, dan ben je waarschijnlijk aan het hyperventileren. Je ademt dan te veel zuurstof in en te weinig uit. Maak een kommetje van je handen en zet deze voor je mond tijdens het ademhalen. Je kunt ook in- en uitademen in een plastic zakje.

Tijdens de zwangerschap is ischias een vaak voorkomend probleem. Zwangerschapsischias wordt veroorzaakt door een beknelde zenuw. Onder invloed van zwangerschapshormonen worden alle gewrichten soepeler, waardoor zenuwen sneller bekneld raken. Deze beknelling geeft pijnklachten in de rug, bil of de benen. De symptomen van zwangerschapsischias komen overeen met de standaard ischias klachten, denk aan:

• Lage rugpijn met uitstraling naar de bil en het been.
• Branderig gevoel in de rug, bil of benen.
• Tintelingen in de benen of voeten.
• Spierzwakte.

Een symptoom dat specifiek bij ischias tijdens de zwangerschap hoort is kramp in het been.
Adviezen:

• Zorg dat je bilspier niet verkrampt. Omdat de bilspier moeilijk te masseren is door het vet dat er omheen zit, is het een idee om de spier goed doorbloed te laten zijn door met een tennisbal tegen een muur aan te drukken. Je zorgt op deze manier voor een betere doorbloeding.
• Indien de klachten niet verminderen, is het raadzaam om een fysiotherapeut te raadplegen. 

In de zwangerschap hebben sommige vrouwen last van jeuk. De hormonen veroorzaken een lichte stuwing in de lever. De lever werkt daardoor minder goed. Het gevolg is dat er galstoffen in het bloed terechtkomen en dit veroorzaakt jeuk. 

Adviezen:

• Soms geeft talkpoeder of mentholgel wat verlichting.
• Douche niet te warm.
• Drink minimaal 2 liter water per dag om afvalstoffen beter af te kunnen voeren.
• Wanneer je vooral jeuk op je handpalmen en/of voetzolen hebt, neem dan contact met ons op. Het kan dan nodig zijn om je leverwaarden te laten bepalen.

Een koortslip is een virusinfectie van de huid op of nabij de lippen. De klachten beginnen typisch met plaatselijke jeuk en branderigheid van de huid. De huid zwelt op, wordt rood en vervolgens ontstaan kleine blaasjes. Na enkele dagen drogen de blaasjes in tot korstjes. Na ongeveer 10 dagen is de lip weer helemaal genezen. Kenmerkend voor een koortslip is dat het met enige regelmaat terugkomt. De infectie wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. Het herpesvirus in de koortslip is zeer besmettelijk. Het virus is aanwezig in de blaasjes en de verse korstjes en kan door zoenen of ander lichaamscontact worden overgebracht. Zo kunnen ook je oog, neus of je geslachtsorganen besmet raken. Wanneer de huid genezen is kan er geen virus meer worden overgedragen.
Het virus houdt zich schuil in de zenuwbanen van de huid, en kan vanuit deze plaats weer toeslaan. Omdat het virus zich steeds weer terugtrekt in dezelfde zenuw, komt de koortslip ook  steeds op dezelfde plaats terug. Oorzaken van hernieuwde infecties zijn o.a. daling van de weerstand (zwangerschap en bevalling), ziekte (koorts!) en verbranding in de zon.

Een koortslip is lastig en pijnlijk maar is in principe niet gevaarlijk voor degene die de koortslip heeft.
Tijdens de zwangerschap heeft het geen gevolgen voor je baby. Echter na de geboorte kan het virus wel gevaarlijk zijn voor je baby. Was je handen goed en geef geen kusjes aan je baby wanneer je een koortslip hebt. Visite met een koortslip moet lichamelijk contact met je baby vermijden.

Door de hormonale verandering in de zwangerschap verandert de ademhalingsprikkel. Hierdoor kan je al vroeg in de zwangerschap kortademig worden. Dit kan ook gebeuren bij geringe inspanning of rust. Door groei van de baarmoeder kan dit aan het eind van de zwangerschap verergeren. Het is niet gevaarlijk.

Tijdens de zwangerschap verandert je gewicht en je houding. Ook wordt door de hormonen het bekken beweeglijker. Daardoor ontstaan bij ongeveer de helft van de zwangeren rugklachten of pijn in het bekken.
Adviezen:

• Let op een goede houding.
• Vermijd zwaar lichamelijk werk.
• Blijf bewegen! Het is belangrijk om de spieren van je bekken sterk te houden, bijvoorbeeld door te gaan zwemmen, wandelen en fietsen.
• Neem zonodig contact op met je verloskundige of fysiotherapiepraktijk. 

Vanaf 17-22 weken zwangerschap kun je je baby gaan voelen bewegen
De bewegingen zijn in het begin nog zwak en misschien ook niet dagelijks, maar worden sterker naarmate de baby groeit. We noemen de door jou ervaren bewegingen ook wel ‘leven voelen’. Wanneer de moederkoek, ofwel placenta, aan de voorkant ligt, duurt het soms langer voordat je bewegingen goed kunt voelen.

Tot 24 weken: de eerste bewegingen
De meeste vrouwen voelen de baby voor het eerst bewegen tussen de 18 en 22 weken zwangerschapsduur.  Vaak worden de eerste bewegingen omschreven als ‘belletjes, bubbeltjes of kleine plopjes.’

Van 24 tot 28 weken: bewegingen leren herkennen
Als je de baby eenmaal hebt gevoeld, herken je de bewegingen. Je gaat je kind steeds vaker voelen. Er kunnen grote verschillen zijn in de frequentie en kracht van de bewegingen.  Bewegen omvat het draaien van de baby maar ook schoppen of duwen. Sommige moeders voelen minder bewegingen dan anderen. Wij raden je aan iedere dag tijd te besteden om het bewegingspatroon van je kind te leren kennen. De beste manier om bewegingen van je baby te ervaren is om ontspannen te gaan liggen of te zitten en je te concentreren op de bewegingen. Als je baby niet reageert op jouw aanraking kun je een zachte druk op je buik uitoefenen. Twijfel je of je je baby wel voldoende voelt of ben je ongerust, neem dan telefonisch contact met ons op.

Vanaf 28 weken: de bewegingen worden krachtiger
Nu moet je je baby elke dag regelmatig kunnen voelen. Je kunt schoppen, draaien, golven en porren voelen. Je baby ontwikkelt vanaf 28 weken een patroon waarin hij slaapt en wakker is. Slapen duurt meestal 20 tot 40 minuten, maximaal 60 minuten. Tijdens het slapen beweegt je baby niet of nauwelijks. Maar zodra de baby wakker is, is hij actief. Tot de 32e week van de zwangerschap neemt het aantal bewegingen toe. In de laatste weken en rond de uitgerekende datum kunnen de bewegingen anders en minder krachtig worden. Dit komt niet alleen doordat de baby minder ruimte heeft. Het zenuwstelsel van de baby is aan het rijpen. Hierdoor worden de bewegingen van de baby meer gecontroleerd. Veel vrouwen ervaren ‘schuiven’ in hun buik. Het blijft belangrijk dat je je baby regelmatig voelt. Als de baby minder beweegt dan je gewend bent, neem dan de tijd om beweging in je buik te voelen. Als je op je linkerzij ligt, voel je de baby vaak het best. In die houding is de doorbloeding van de placenta optimaal. Ga 2 uur op de linkerzij liggen. Soms helpt het om een koud glas water te drinken. Voel je minder dan 10 bewegingen gedurende een dag of twijfel je over de kracht van de bewegingen en ben je niet gerustgesteld? Neem dan contact met ons op en wacht daarmee niet tot de volgende dag.

De verloskundige zal naar het hartje van je baby luisteren en je zonodig voor een extra controle naar het ziekenhuis sturen. Daar zal een CTG (een hartfilmpje van de baby) gemaakt worden. Uit een CTG kan je aflezen hoe de conditie van je baby is op dat moment. Soms wordt dit onderzoek aangevuld met een echo. Meestal blijkt dat de baby een andere houding heeft aangenomen of gewoon een wat luie dag heeft.

Wil je meer weten over het bewegingspatroon van je baby in je buik? Lees dan de folder   ‘Jouw zwangerschap: Je baby voelen bewegen’. https://deverloskundige.nl/over-de-verloskundige/subtekstpagina/224/je-baby-voelen-bewegen/

Door het HCG-hormoon kan je vooral in de eerste 3 tot 4 maanden van de zwangerschap last hebben van (ochtend)-misselijkheid en overgeven. Vaak wordt het hierna minder.

Adviezen:

• Eet voordat je opstaat al iets lichts zoals een cracker of een beschuitje. Sta daarna rustig op.
• Drink geen koffie of frisdranken met koolzuur.
• Eet niet te vet of gekruid.
• Eet kleine beetjes verdeeld over de dag. Zorg dat er een bodempje in je maag aanwezig blijft.
• Drink gemberthee.

Indien de misselijkheid zo erg is dat je weinig of geen drinken meer binnenhoudt, neem dan contact met ons op. Ook moet je contact met ons opnemen wanneer je minder dan drie keer op een dag plast. In sommige gevallen kan de huisarts medicatie voorschrijven.

Door het hormoon progesteron werken de darmen in de zwangerschap vaak langzamer. Later in de zwangerschap kan de groei van de baarmoeder er voor zorgen dat de darmen in de verdrukking komen. Hierdoor kan de ontlasting minder vaak komen en kan dit ook moeizaam gaan. Dit kan pijnlijk zijn en aambeien veroorzaken. Ook kan je door de harde ontlasting en/of aambeien soms wat bloedverlies hebben als je naar het toilet bent geweest. Obstipatie komt niet alleen in het 1e trimester voor, maar kan de gehele zwangerschap aanhouden.

Adviezen:

• Eet vezelrijk, zoals rauwkost, volkoren producten en fruit.
• Zorg dat je ongeveer 2 tot 2,5 liter per dag drinkt, maar drink niet te veel cafeïnehoudende dranken zoals koffie.
• Pruimen, sinaasappelsap, peren en kiwi’s bevorderen een goede stoelgang. Eet liever geen bananen, omdat deze stoppend werken.
• Blijf in beweging, dit activeert je darmen.

Het vasthouden van vocht, ook wel oedeem genoemd, is een klacht waar veel zwangere vrouwen last van hebben. Bijna 80 procent van de zwangere vrouwen krijgt ermee te maken. Vooral in het laatste trimester is het een veelvoorkomende kwaal. Dit kan wel 2 tot 3 liter zijn. Hierdoor kan je dikke enkels, handen en vingers krijgen.
Als je veel vocht vasthoudt, merk je dit vooral in je benen, enkels en voeten. Aan het eind van de dag kunnen deze flink opgezet zijn. Het vocht zakt dan door de zwaartekracht steeds meer je benen in. Andere lichaamsdelen die kunnen opzwellen zijn de armen, handen en soms ook het gezicht. Als je vocht vasthoudt in je handen en vingers kan je last krijgen van het carpaal tunnel syndroom. Hierdoor drukt het vocht op een zenuw, waardoor je vingers kunnen verkrampen en je krachtsverlies in je handen kan hebben. Dit is onschuldig en trekt na de bevalling weer weg.
Oedeem is over het algemeen gemakkelijk te herkennen. Er is niet alleen zwelling onder de huid, maar de huid voelt ook strak en oncomfortabel aan. Als je met je vinger op de huid drukt, blijft er even een afdruk van je vinger in de huid staan. Je merkt waarschijnlijk dat het oedeem bij warm weer erger wordt. Ondanks de vervelende klachten, is oedeem over het algemeen geen ernstig verschijnsel. Na de geboorte van je baby worden de klachten steeds minder. Het overtollige vocht wordt dan uit zichzelf weer afgevoerd door je lichaam.

Oorzaken van oedeem

Vocht vasthouden ontstaat bij een ontregeling van de vochthuishouding in je lichaam. Vanuit je bloedbaan ‘lekt’ er vocht naar de weefsels in je lichaam. Normaal gesproken zijn dit geen grote hoeveelheden vocht en merk je daar weinig van. Door je zwangerschap kan dit proces verstoord raken. Dit heeft verschillende oorzaken:

• Zwangerschapshormonen. Door de zwangerschapshormonen wordt de wand van de bloedvaten dunner. Dit zorgt ervoor dat er makkelijker vocht vanuit de bloedvaten het weefsel in kan lopen.
• Groei baarmoeder. De groeiende baarmoeder zorgt voor een grotere druk op het bekken. Hierdoor gaat de bloedafvoer vanuit de benen naar het hart moeilijker.
• Toename hoeveelheid bloed. Tijdens je zwangerschap neemt de hoeveelheid bloed in je lijf toe. Dit zorgt voor een grotere druk op je benen.

Soms kan het wel een teken zijn van een ernstige aandoening. Heb je tijdens je zwangerschap last van vocht vasthouden in combinatie met andere klachten? Bel je verloskundige als je verder dan 20 weken bent en je twee of meer van de volgende klachten hebt: Hoofdpijn, oedeem, sterretjes zien, braken, pijn in de bovenbuik of bovenrug. Dit zijn klachten die kunnen passen bij een hoge bloeddruk.

Adviezen tegen vocht vasthouden

Vocht vasthouden is helaas niet helemaal te voorkomen. Wel zijn er enkele dingen die je kan doen om de klachten te verlichten:

• Drink veel water en thee. Door veel te drinken, plas je meer. Vaker plassen zorgt ervoor dat het overtollige vocht wordt afgevoerd.
• Probeer zo min mogelijk zout te eten. Zout zorgt ervoor dat je meer vocht gaat vasthouden, en dat wil je nu juist voorkomen.
• Leg voor het slapen een kussen onder je benen. Door met je benen omhoog te slapen, kan het vocht makkelijker wegvloeien. Het wordt dan weer door je lichaam opgenomen.
• Beweeg je benen veel. Bewegen stimuleert de doorstroming van je bloed in de bloedvaten. En dat helpt weer bij het afvoeren van het overtollige vocht.
• Houd jezelf koel tijdens warm weer. Als de temperatuur oploopt, kan je meer last krijgen van oedeem. Verkoeling kan dan helpen. Doe je voeten bijvoorbeeld in een koud bad om zwellen door warmte tegen te gaan.
• Geef je gezwollen benen en voeten een massage. Door richting het bovenlijf te masseren, duw je als het ware het vocht je benen uit. Dit kan je natuurlijk ook door je partner laten doen.
• Draag steunkousen. Steunkousen oefenen druk uit op de benen, waardoor vocht minder kans heeft om zich op te hopen. Het zakt dus niet naar onderen.

Slecht of onrustig slapen kan allerlei oorzaken hebben. Door je steeds groter wordende buik kan je soms geen aangename houding vinden. Soms helpen wat extra kussens als ondersteuning. Door de zwangerschapshormonen kan je soms ook urenlang wakker liggen. Slecht slapen kan echter ook komen door psychische oorzaken, snurken, vaak moeten plassen, kindsbewegingen of door beenkrampen.

Adviezen:

• Neem een warm bad/douche voor het slapen gaan.
• Maak een avondwandeling.
• Drink een glas warme melk voor het slapen gaan.
• Probeer wat extra ondersteuning te vinden door kussens te gebruiken.
• Praat over je angsten of ongerustheden.
• Probeer afleiding te zoeken, door bijvoorbeeld iets te lezen.
• Slaap overdag een paar uur om toch uitgerust te zijn.

Spataderen worden veroorzaakt door het hormoon progesteron. Dit hormoon zorgt ervoor dat de wanden van de bloedvaten verslappen. Spataderen aan je benen en/of schaamlippen kunnen tijdens de zwangerschap ontstaan door de toegenomen druk op de vaten door de groei van de baarmoeder.
Het zorgt vaak voor een zwaar gevoel in je benen en of schaamstreek.

Adviezen:

• Beweeg met regelmaat.
• Kruis je benen niet over elkaar als je zit.
• Beweeg je voeten regelmatig als je lang zit.
• Leg een klein kussentje onder het voeteneinde van je matras. Zo slaap je met je voeten iets omhoog en bevorder je de doorstroming van je benen.
• Probeer niet te lang stil te staan. Wanneer je staand werk hebt, loop dan regelmatig een stukje.
• Het dragen van elastische (steun)kousen helpt de klachten van spataderen te verminderen.

Bijna de helft van alle zwangere vrouwen heeft wel eens last van kuitkrampen. Het komt vaker voor naarmate de zwangerschap vordert. De kramp kan erg vervelend zijn, maar is ongevaarlijk. 

Adviezen:

• Beweeg regelmatig.
• Rek – en strekoefeningen tijdens de kuitkrampen kunnen helpen.
• Drink minimaal 2 liter vocht per dag.
• Indien je echt veel last hebt van kuitkrampen kan je extra calcium en magnesium gaan slikken.

Door de grote rek van de huid van buik en borsten in relatief weinig tijd kunnen striemen (striae) ontstaan. Bij het ontstaan zijn deze vaak rood. In de loop van de tijd zal de striae wit en dus minder zichtbaar worden. Helemaal verdwijnen, zullen ze helaas niet. Het effect van crèmes tegen striae is nooit bewezen, maar kan de huid wel soepel houden.

Vaginale afscheiding neemt vaak toe tijdens de zwangerschap. De afscheiding kan wateriger zijn dan voor de zwangerschap, dit is normaal. Extra afscheiding komt door de verhoogde doorbloeding in de vagina.
Indien je klachten hebt zoals: pijn, jeuk, branderig gevoel of vreemde geur/kleur, neem dan contact met je verloskundige op. Vaak  is er sprake van een vaginale schimmelinfectie. Met medicatie is dit snel te verhelpen.

Een schimmelinfectie (Candida) is de meest voorkomende vaginale infectie. Naast de vagina kunnen ook de schaamlippen geïrriteerd zijn. Klachten die bij een Candida-infectie kunnen optreden zijn: jeuk en/of een branderig gevoel. Soms is de afscheiding klonterig. Candida kan ook voor een branderig gevoel bij het plassen zorgen. In de zwangerschap ben je extra gevoelig voor een Candida-infectie. Dit heeft geen gevolgen voor de zwangerschap. De Candida kan echter tijdens de bevalling wel in de mond van je kind komen. Wanneer dit gebeurt,  geeft dit een wit beslag in de mond van je pasgeboren baby. We noemen dit spruw.
Spruw is zeer hinderlijk voor de baby. Het is dus zeker belangrijk om een schimmelinfectie te  behandelen.  Behandeling vindt plaats door middel van tabletten of crème (vaginaal).

In het begin van de zwangerschap ben je vooral moe door hormoonveranderingen. Er verandert veel in je lichaam waardoor je sneller en vaker moe kunt zijn dan anders. Aan het einde van de zwangerschap komen vermoeidheidsklachten meestal door de zware buik en slechter slapen. Het is verstandig om toe te geven aan deze moeheid. Ga vroeg naar bed en probeer overdag wat rust te nemen. Zorg hiernaast voor voldoende beweging en buitenlucht. Extreme vermoeidheid kan ook duiden op een daling van het ijzergehalte. Wij controleren daarom het ijzergehalte tijdens de zwangerschap. Bij een ijzertekort krijg je zo nodig medicijnen voorgeschreven.

Je lichaam zal zich steeds vaker gaan voorbereiden op de bevalling als je de 37 weken voorbij bent. Hierdoor kan je vaker last hebben van harde buiken, indalingsweeën of voorweeën. Dit is onschuldig en normaal. Vaak zakken de voorweeēn weer af. Indien de weeën wel doorzetten en je bent nog geen 37 weken zwanger, bel dan je verloskundige.

Een zwangerschap gaat gepaard met grote veranderingen. Door de hormoonveranderingen in de zwangerschap kan dit zorgen voor sterk wisselende emoties. Het ene moment kan je op een grote roze wolk zitten en het volgende moment word je overmand door stress, onzekerheid, bezorgdheid of een slecht humeur. Tot op zekere hoogte hoort dit bij een zwangerschap. Wanneer jij (of je partner) het idee hebben dat de negatieve emoties de overhand krijgen, geef dit dan door aan je verloskundige. We kunnen dan bespreken hoe we je hiermee kunnen helpen.

Tijdens de zwangerschap kan je pigmentvlekken in je gezicht ontwikkelen. Dit komt door de zon en wordt zwangerschapsmasker genoemd. 

Adviezen:

• Zit nooit in de volle zon
• Gebruik een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor
• Draag een pet of zonnehoed wanneer je buiten bent

Krijg je toch vlekken in je gezicht, dan kan je hier tijdens de zwangerschap niets aan doen. Na de zwangerschap verdwijnen de vlekken meestal vanzelf. Dit kan wel een tijdje duren.

Door verhoogde doorbloeding van de zweetklieren en een verhoogde afscheiding tijdens de zwangerschap, transpireer je sneller. Omdat ‘s nachts je stofwisseling in rust is, heb je er  ‘s nachts vaker last van.

Adviezen:

• Draag katoenen kleding, kleding die je gemakkelijk vaak kan verwisselen en wassen.