Gezonde leefstijl Zwangerschap
Bij vetverbranding komen stoffen vrij die schadelijk kunnen zijn voor je ongeboren baby, daarom is het niet verstandig om te lijnen tijdens je zwangerschap.
Sport en voldoende beweging is voor iedereen goed. Zo ook voor een zwangere. De hoofdregel die je hierbij moet volgen: ‘LUISTER NAAR JE LICHAAM’.
Stop wanneer je buikpijn hebt of regelmatig harde buiken. Respecteer de veranderende grenzen van je lichaam. Buikspieroefeningen (rechte buikspieren), contactsporten en diepzeeduiken zijn sowieso af te raden tijdens de zwangerschap.
Extra aandacht voor je gebit
Het is belangrijk je tandvlees en tanden gezond te houden tijdens de zwangerschap. Door hormoonveranderingen in de zwangerschap heb je meer kans op het krijgen van gaatjes of ontstekingen in je mond. Door een betere doorbloeding, kan je tandvlees sneller bloeden. Het advies is om minimaal 2 keer per dag je tanden te poetsen en dagelijks een tandenstoker te gebruiken. Wanneer je toch veel last hebt van ontstoken tandvlees, neem dan contact met je tandarts of mondhygiëniste op.
CMV
Het cytomegalievirus is een infectie die maar weinig mensen kennen. Best vreemd, omdat meer dan de helft van de Nederlanders het ooit heeft gehad. CMV is verwant aan herpesvirussen. In deze groep zit ook het virus dat de koortslip, waterpokken of de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt. Als je een CMV-infectie oploopt, merk je daar zelf niet zoveel van. Sommige mensen hebben kortdurend last van vermoeidheid of koorts. Als je het virus hebt gehad dan blijft dit altijd in je lichaam aanwezig. Soms steekt het virus later opnieuw de kop op, maar dit geeft dan geen klachten. Maar als je voor het eerst besmet raakt terwijl je zwanger bent, kan dat gevaarlijk zijn voor je ongeboren kind. De kans bestaat dat je baby via de placenta (moederkoek) ook CMV krijgt: dit wordt een aangeboren CMV-infectie genoemd.
Een gewone CMV-infectie verloopt bijna altijd zonder klachten en is vrij onschuldig. Maar aangeboren CMV kan grote gevolgen hebben. Kinderen met aangeboren CMV kunnen last hebben van een laag geboortegewicht, slechthorendheid, oogproblemen en een ontwikkelingsachterstand. Omdat het virus bij veel mensen onbekend is, weten ook maar weinig zwangere vrouwen van deze risico’s af.
Je kunt het CMV-virus oplopen via speeksel en urine van een besmet persoon, maar ook via moedermelk, bloed of seksueel contact. Vooral jonge kinderen met CMV zijn erg besmettelijk: zij scheiden jaren een hoge concentratie van het virus af in hun urine en speeksel.
Eigenlijk weet je bijna nooit zeker of je kind besmet is met CMV. Het virus geeft vrijwel geen klachten. Om die reden is het belangrijk dat je tijdens je zwangerschap extra op je hygiëne let. Daarmee verminder je de kans dat jij en je ongeboren kind besmet raken.
Tips om de kans op besmetting te verkleinen:
- Was je handen regelmatig grondig met water en zeep.
- Was altijd je handen na contact met urine, snot of speeksel van jonge kinderen.
- Deel geen eten of drinken met jonge kinderen.
- Eet ook niet met hetzelfde bestek of van hetzelfde bord.
- Stop speelgoed of een speen van je kind niet in je eigen mond.
Listeria
Rauwe melk of rauwmelkse producten (‘au lait cru’) kan de bacterie Listeria bevatten. Listeria kan schade geven aan een ongeboren baby. Franse schimmelkazen zijn een voorbeeld hiervan. In Nederland zijn bijna alle kazen van gepasteuriseerde melk gemaakt en dan kan je het zonder problemen eten. Het is goed om altijd het etiket te controleren.
Listeria tref je ook aan in restjes eten die te lang bewaard worden in de koelkast. Eet zo vers mogelijk en eet geen voedsel dat langer dan 24 uur in de koelkast gestaan heeft. Daarnaast kan Listeria ook voorkomen in vacuümverpakte vis. Verse vis (het liefst goed doorbakken) mag je eten, eet geen vacuümverpakte vis.
Kattenbak en tuinieren (toxoplasmose)
Toxoplasmose is een parasiet die schadelijk kan zijn voor je ongeboren baby. De parasiet komt voor in de uitwerpselen van (vooral jonge) katten. Hierdoor kan de parasiet ook in de tuin of zandbak voorkomen. Draag handschoenen als je de kattenbak verschoont of in de tuin werkt en was hierna altijd je handen.
Rauw vlees kan ook de parasiet Toxoplasmose bevatten. Eet dus bijvoorbeeld geen rode biefstuk, tartaar, filet americain, rosbief of carpaccio. Het vlees goed doorbakken doodt de bacterie.
Heb je al eens een toxoplasmose infectie doorgemaakt, dan ben je tegen deze ziekte beschermd en kan je dit niet nog een keer krijgen.
De vijfde ziekte (Parvo B19)
De vijfde ziekte is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door het humane parvovirus B19. Krijg je deze ziekte in het begin van je zwangerschap, dan is er een klein risico op een miskraam. Een infectie later in de zwangerschap kan lijden tot bloedarmoede bij je baby. Veel mensen hebben de ziekte als kind al doorgemaakt en zijn levenslang beschermd. Geïnfecteerde moeders kunnen hun ongeboren kind laten onderzoeken op bloedarmoede en mogelijk laten behandelen.
Volwassenen met kleine kinderen en personeel van scholen en kinderopvang lopen meer risico om besmet te worden. Vooral voor zwangeren die hieronder vallen is het belangrijk om te weten of ze wel of niet immuun zijn voor de vijfde ziekte.
Mocht de vijfde ziekte in je omgeving voorkomen en weet je niet zeker of je het al hebt gehad, neem dan contact op met ons of je huisarts. We kunnen controleren d.m.v. bloedonderzoek of je al eerder een infectie hebt doorgemaakt, en dus beschermd bent, of dat je de infectie nu doormaakt.
Waterpokken
Waterpokken (varicella) is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door het varicella zoster virus. Het virus komt via de slijmvliezen van neus en keel het lichaam binnen en komt daarna in de bloedbaan. De symptomen beginnen meestal met lichte koorts, hoesten en hangerigheid. Na een paar dagen verschijnen kleine rode bultjes waarop na 6 tot 12 uur blaasjes ontstaan die erg kunnen jeuken. De blaasjes gaan open of drogen in en er ontstaan korstjes die er na 7 tot 10 dagen afvallen.
Als een zwangere vrouw waterpokken heeft doorgemaakt (zoals bijna 96% van de Nederlandse bevolking) heeft zij beschermende antistoffen en loopt zij geen risico. Bij het doormaken van waterpokken in de eerste helft van de zwangerschap, vooral in de periode van 13 tot 20 weken, is er een kleine kans op het ontstaan van aangeboren afwijkingen bij de baby.
Als de zwangere vrouw in de tweede helft van de zwangerschap waterpokken krijgt, kan de baby ook geïnfecteerd raken maar houdt daar doorgaans niets aan over.
De ziekte waterpokken is wel een risico voor pasgeborenen als hun moeder de ziekte doormaakt in de dagen rond de geboorte. Dat komt omdat het virus dan via de placenta massaal van de moeder naar het ongeboren kind wordt overgedragen. De antistoffen die de moeder enkele dagen later aanmaakt kunnen het kind na de geboorte echter niet meer via de placenta bereiken. Een dergelijke massale infectie kan bij de baby tot longontsteking of hepatitis leiden.
Een besmetting van de baby na de geboorte, bijvoorbeeld via broertjes en zusjes, verloopt veel milder omdat de baby dan via de luchtwegen een kleinere hoeveelheid virus binnen krijgt en daar zelf voldoende antistoffen tegen kan aanmaken.
Het is dus belangrijk om te weten of je waterpokken hebt gehad als kind. Als je niet zeker weet of je ooit de waterpokken hebt gehad testen wij je bloed op aanwezigheid van antistoffen tegen het waterpokkenvirus.
Wanneer dat niet geval is, moet je voorkomen dat je in directe aanraking komt met het virus. Vermijd contact met zieke kinderen.
Het virus verspreidt zich o.a. door de lucht. Het vocht in de blaasjes zit vol virusdeeltjes. De blaasjes drogen in tot korstjes en onder de korstjes kunnen zich ook virusdeeltjes bevinden.
Wanneer de moeder waterpokken krijgt in de periode van 5 dagen vóór de bevalling tot en met 2 dagen erna, is de kans groot dat zij het virus overdraagt aan haar kind. Om ernstige gevolgen te voorkomen moet er een behandeling gestart worden. Neem dan altijd contact met ons op!
Tijdens de zwangerschap moet je zorgvuldig zijn met het gebruik van medicijnen. Sommige stoffen hebben namelijk al vroeg in de zwangerschap invloed op de ontwikkeling van je baby. Als je medicijnen wil of moet gebruiken, overleg dit eerst met je verloskundige, huisarts of apotheker.
Roken
Roken in de zwangerschap brengt duidelijke risico’s met zich mee. Zelf roken, maar ook veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving kan een nadelige invloed op de zwangerschap hebben. In sigaretten zitten schadelijke stoffen, zoals nicotine en koolmonoxide. Ze zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta (moederkoek) en daardoor voor een verminderde zuurstoftoevoer naar het kind.
Als gevolg van de verminderde doorbloeding en de afgenomen zuurstoftoevoer bestaat het risico dat je een miskraam krijgt. Ook is bewezen dat (mee)rokende moeders een verhoogde kans hebben op een te vroege bevalling, een voorliggende placenta en het loslaten van de placenta. Bovendien hebben kinderen van rokende moeders vaker een (te) laag geboortegewicht. Ze zijn daardoor meer kwetsbaar dan kinderen met een gezond geboortegewicht. Tijdens hun eerste levensjaren hebben kinderen van (mee)rokende moeders vaker ziekten aan de luchtwegen. Er zijn aanwijzingen dat wiegendood vaker voorkomt als er in de buurt van de baby wordt gerookt.
Het advies aan beide ouders luidt dan ook: stop met roken en vermijd zo veel mogelijk rokerige ruimten. Stoppen met roken is voor heel veel zwangeren erg moeilijk. Minderen is eigenlijk geen optie. Minderen is natuurlijk al erg goed (elke sigaret minder is er eentje), toch is stoppen beter dan minderen. Door volledig te stoppen met roken, voorkom je dat je terugvalt in je oude gewoonte. Wil je graag stoppen met roken maar weet je niet goed hoe, dan kun je dit altijd overleggen met de verloskundige of met je huisarts. Informatie over roken tijdens de zwangerschap vind je onder andere op www.stivoro.nl, folder alcohol, roken, drugs en zwangerschap en folder rookvrij zwanger.
Alcohol
Drink geen alcohol. Alcohol kan ook bij kleine hoeveelheden schade toebrengen aan je kind. Het kan zelfs leiden tot het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS). Omdat niet aan te geven is welke hoeveelheid alcohol tijdens de zwangerschap nog veilig is, wordt elke hoeveelheid van het drinken van alcohol afgeraden. Dit geldt ook voor alcoholgebruik tijdens de borstvoedingsperiode.
Drugs
Net als alcohol en tabak, komen drugs in het bloed van een ongeboren baby terecht. De risico’s hiervan verschillen. Elke moeder en elk kind reageert weer anders op de drugs. Ook hangen de risico’s af van het middel dat je gebruikt en van de fase in de zwangerschap.
Het roken van hasj en wiet kan bijvoorbeeld een groeiachterstand en concentratieproblemen bij het kind veroorzaken.
Gebruik van harddrugs (amfetaminen, XTC, heroïne en cocaïne) in de zwangerschap wordt ten zeerste afgeraden. Bij heroïne, cocaïne, amfetaminen en waarschijnlijk XTC raakt het kind ook verslaafd en moet het na de geboorte op de couveuseafdeling afkicken.
Door zuurstoftekort kan een groeiachterstand bij je kind ontstaan. Vroeggeboorte komt vaak voor en het risico op overlijden vlak voor of vlak na de geboorte is verhoogd. Speed en cocaïne kunnen ervoor zorgen dat de placenta tijdens de zwangerschap loslaat. Dit kan fatale gevolgen hebben.
Ook het gebruik van softdrugs wordt in de zwangerschap ontraden. Dit omdat ze tegelijk met tabak gebruikt worden.
Het gebruik van drugs is nooit veilig. Daarom is het advies om tijdens de gehele zwangerschap GEEN drugs te gebruiken.
Het is belangrijk dat als je drugs gebruikt of gebruikt hebt, je dit vertelt aan ons. Praat er open over en wees niet bang om te vertellen wat en hoeveel je gebruikt. Samen kunnen we kijken welke oplossingen mogelijk zijn. Je wordt mogelijk doorverwezen naar een gynaecoloog; hij/zij zal je zwangerschap dan verder begeleiden.
Schade door saunabezoek is niet volledig bewezen. Echter een verhoging van de lichaamstemperatuur kan wel schadelijk zijn voor de ongeboren baby, met name in de eerste veertien weken van de zwangerschap. Dit geldt ook voor stoom- en heetwater baden. Vanaf 15 weken mag je de sauna bezoeken, begin alleen voorzichtig, zeker als je niet gewend bent om naar de sauna te gaan. Door de hormonen kan het zijn dat je er anders op reageert dan buiten de zwangerschap.
De beleving van intimiteit en seksualiteit tijdens de zwangerschap wisselt per persoon en per zwangerschap. Bij een normaal verlopende zwangerschap zijn er geen geboden of verboden ten aanzien van seks. Seks kan ook geen miskraam of beschadiging van het kind veroorzaken. Je baby zit volledig beschermd in jouw buik, dus van een ‘indringer’ heeft hij geen last. Hij wiebelt alleen maar heen en weer. Je baby merkt het wel als jij klaarkomt, het ritmisch samentrekken van de baarmoeder kan een reactie uitlokken. Masturbatie kan ook geen enkel kwaad. Het kan juist voor ontspanning zorgen.
Ondervind je toch problemen of heb je vragen over seksualiteit? Dan kun je dit altijd bespreken met ons. Wij houden hier ook rekening mee bij lichamelijk onderzoek of bij de bevalling. Dit geldt ook voor eerdere vervelende seksuele ervaringen of moeite hebben met een inwendig onderzoek.
Gemeenschap wordt echter afgeraden indien:
- Je bloedverlies hebt.
- De placenta geheel of gedeeltelijk voor de uitgang van de baarmoeder ligt (placenta praevia).
- De vliezen zijn gebroken en je vruchtwater verliest.
- Er sprake is van een dreigende vroeggeboorte.
Is een röntgenonderzoek tijdens de zwangerschap noodzakelijk, vermeld dan duidelijk dat je zwanger bent. Soms kan het onderzoek uitgesteld worden tot na de bevalling. Wanneer er toch foto’s gemaakt moeten worden, vraag dan of je buik afgeschermd kan worden.
Probeer in de zwangerschap zoveel mogelijk contact met de volgende stoffen te vermijden: verf op terpentinebasis, ongediertebestrijdingsmiddelen, chemicaliën (zoals foto-ontwikkelvloeistoffen) en lasergames. Van haarverf zijn tot nu toe geen schadelijke effecten bekend. Voor de zekerheid kan je beter geen soorten gebruiken waar loodhoudende oplosmiddelen in zitten.
Als je zwanger bent, kan je gerust op vakantie gaan. Zorg er altijd voor dat je je zwangerschapskaart bij je hebt.
Doorgaans wordt aangeraden een vakantiebestemming te kiezen waar goede medische zorg aanwezig is. In verre, tropische landen is dit niet altijd het geval.
Tegen vliegreizen bestaat uit medisch oogpunt geen bezwaar. Vliegmaatschappijen willen meestal geen zwangere vrouwen na 32-34 weken zwangerschapsduur vervoeren, omdat ze geen bevalling in de lucht willen riskeren. Als je voor die termijn een vliegreis gepland hebt, vraag ons dan om een zwangerschapsverklaring. Zo kan je op de luchthaven aantonen hoe ver je zwangerschap gevorderd is.
Vakanties op grote hoogte worden ontraden. Door de afnemende zuurstofspanning van de lucht is er minder zuurstof beschikbaar. Het advies is om niet langdurig hoger dan 2000 meter te verblijven.
Een gezonde leefstijl omvat vele zaken. Het is belangrijk om een zo goed mogelijk leefklimaat voor jou en je baby te creëren. In het kort moet je een zo goed mogelijke balans tussen onderstaande zaken proberen na te streven. Gezond eten (schijf van 5), voldoende bewegen en voldoende rust zijn hierbij factoren die essentieel zijn. Bovendien moet je factoren die schadelijk kunnen zijn voor je zwangerschap of je kind proberen te vermijden (bijv. toxoplasmose, roken, drugs, alcohol). Hieronder volgt een opsomming van producten/zaken die (schadelijke) invloeden kunnen hebben op je zwangerschap.
Kijk voor de meest recente voedingsadviezen op voedingscentrum.nl.
Het Voedingscentrum heeft de gratis app ‘ZwangerHap’ ontwikkeld. Met deze app kun je simpel en snel opzoeken of je een product kunt eten.
Voeding
Het is belangrijk om vers, gezond en gevarieerd te eten tijdens de zwangerschap. Eten voor twee is niet nodig.
Vocht
- Drink elke dag 2 – 2,5 liter
- Dranken met cafeïne (koffie en frisdrank). Het is geen probleem om met mate dranken met cafeïne te drinken tijdens je zwangerschap. Beperk dit wel tot 1 à 2 koppen koffie of 3 koppen (zwarte of groene) thee per dag.
Graanproducten
Graanproducten zijn belangrijk om koolhydraten, eiwitten, vezels, B-vitamines, calcium en ijzer binnen te krijgen. Denk aan brood, ontbijtgranen, aardappels, peulvruchten, rijst, pasta en couscous.
Groenten en fruit
- 250 gram groenten en 2 stuks fruit heb je dagelijks nodig om vitamine C, vitamine A, foliumzuur, vezels en kalium binnen te krijgen.
- Ze helpen de bloeddruk te verbeteren
- Ze bevatten relatief weinig calorieën, helpen je op gewicht te blijven en zorgen voor een goede stoelgang
- Varieer zoveel mogelijk tussen de verschillende soorten groenten en fruit
- Was rauwe groenten en fruit goed. In ongewassen groenten en fruit komen soms ziekteverwekkers voor die onder andere toxoplasmose veroorzaken.
Peulvruchten, vis, vlees, ei, noten en zuivel
Nodig voor eiwitten, visvetzuren, ijzer, calcium en B-vitamines. Eiwitten zijn nodig als bouwstof(groei) en voor de aanmaak van weefsel in jou en je baby.
- Eet geen kazen van rauwe melk (‘au lait cru’) gemaakt. In rauwe melk kan de listeriabacterie groeien. Besmetting met deze bacterie kan schadelijke gevolgen hebben voor de baby. Gepasteuriseerde melk of kazen van gepasteuriseerde melk kun je zonder risico gebruiken.
- Eet geen rauw of rosé gebakken vlees (zoals filet Américain of rosbief ).
- Eet liever geen lever maar hooguit 1x per dag een product waar lever in is verwerkt. Bijvoorbeeld een boterham met leverworst of leverpaté. In lever zit veel vitamine A. Te veel vitamine A heeft schadelijke gevolgen voor de baby. Hetzelfde geldt voor vitamine A supplementen.
Vet (onverzadigd) en olie
Leveren onmisbare voedingsstoffen zoals vitamine A, D, E en essentiële vetzuren. Dit zijn vetzuren die je lichaam zelf niet aan kan maken. Vet geeft energie en is een belangrijke brandstof voor je lichaam. Onverzadigd vet verkleint de kans op hart- en vaatziekten en is goed voor je cholesterol. Vitamine D is belangrijk voor je botten en het goed functioneren van de cellen in je lichaam.
Kijk voor de meest recente voedingsadviezen op voedingscentrum.nl.
Het Voedingscentrum heeft de gratis app ‘ZwangerHap’ ontwikkeld. Met deze app kun je simpel en snel opzoeken of je een product kunt eten.
Foliumzuur
Om de kans op een open ruggetje of open schedel te verkleinen is het advies om 4 weken vóór de bevruchting tot de tiende week van je zwangerschap 0,4 gram (400 microgram) foliumzuur per dag te slikken. Je hebt hier geen recept voor nodig. Foliumzuur is te koop bij de drogist of apotheek.
Vitamine D
Vitamine D is nodig om calcium goed op te nemen uit de voeding. Calcium zorgt voor de opbouw en instandhouding van stevige botten en dat is tijdens de zwangerschap extra belangrijk voor jou en je baby. Je lichaam maakt zelf vitamine D aan wanneer je buiten in de zon komt. Ook in voeding zit vitamine D (vette vis zoals zalm en makreel, margarine, en ei).
Heb je een donkere huidskleur dan moet je langer in de zon zijn om voldoende vitamine D aan te maken, meer dan een half uur. Vrouwen met een donkere huidskleur wordt wel geadviseerd om extra vitamine D te gebruiken.
Calcium zit in yoghurt, melk en kaas. Het is belangrijk dat je ook voeding neemt waarin vitamine D en calcium zit.